Na czym polega problem?

Na świecie wzrasta liczba kobiet ze zdiagnozowaną cukrzycą ciążową (ang. GDM, gestational diabetes mellitus). GDM to nietolerancja glukozy, która powoduje wysoki poziom cukru we krwi. Rozpoznawana jest w trakcie ciąży i zazwyczaj ustępuje po porodzie. Standardowa opieka obejmuje zalecenia dotyczące stylu życia (tj. diety i ćwiczeń fizycznych). W przypadku niektórych kobiet leczenie polega na przyjmowaniu doustnych leków przeciwcukrzycowych, takich jak metformina i glibenklamid, które można stosować zamiast zastrzyków insuliny lub dodatkowo do tych zastrzyków, w celu kontrolowania stężenia cukru we krwi. Celem tego przeglądu było sprawdzenie, jakie korzyści przynosi stosowanie leków doustnych w leczeniu GDM u kobiet w ciąży. Inny przegląd Cochrane dotyczy porównania działania insuliny z doustnym, przeciwcukrzycowym leczeniem farmakologicznym ( Brown 2016).

Dlaczego to jest ważne?

Kobiety z rozpoznaną cukrzycą ciążową obciążone są większym ryzykiem wystąpienia powikłań podczas ciąży i porodu, takich jak nadciśnienie tętnicze. Istnieje u nich także zwiększone ryzyko rozwoju cukrzycy w późniejszym życiu. Dzieci kobiet z rozpoznaną GDM mogą być ponadprzeciętnie duże, co w trakcie porodu może powodować urazy zarówno u matki, jak i dziecka. Istnieje większe prawdopodobieństwo, że ciąża będzie zakończona porodem indukowanym (wywołanym sztucznie) lub cesarskim cięciem, a dzieci są obciążone większym ryzykiem zachorowania na cukrzycę w dzieciństwie lub młodości. Dlatego ważne jest znalezienie najlepszego sposobu leczenia GDM i zapobiegania związanym z nią powikłaniom.

Jakie dane naukowe znaleźliśmy?

Wyszukiwanie badań przeprowadziliśmy 14 maja 2016 roku. Włączyliśmy 11 badań z randomizacją, w których udział wzięło 1487 matek wraz z dziećmi (jednak w analizie uwzględniono dane tylko z ośmiu badań). Ze względu na ograniczoną jakość i liczbę badań zalecamy, aby ostrożnie podchodzić do wyników.

Kryteria diagnostyczne cukrzycy ciążowej i cele leczenia różniły się w zależności od badania. Wyniki oceny wszystkich skutków zdrowotnych oparte są na nielicznych badaniach, w których wzięła udział niewielka liczba kobiet. W trzech badaniach porównano leczenie doustne z placebo lub standardową opieką, ale poniższe wyniki opierają się na jednym badaniu (375 uczestniczek). Jakość danych naukowych była bardzo niska lub niska. Nie znaleźliśmy żadnych różnic pomiędzy grupą leczoną doustnie a grupą otrzymującą placebo pod względem ryzyka wystąpienia nadciśnienia tętniczego, cięcia cesarskiego, indukcji porodu lub poporodowych obrażeń krocza. Liczba noworodków o dużej masie urodzeniowej z małym stężeniem cukru we krwi lub umierających podczas porodu nie różniła się znacząco pomiędzy grupami. W dwóch badaniach (434 kobiety) nie wykazano różnicy w zapotrzebowaniu na insulinę pomiędzy grupą leczoną doustnie a grupą otrzymującą placebo.

W sześciu badaniach porównano metforminę z glibenklamidem. Jakość danych naukowych była od bardzo niskiej do umiarkowanej. Nie znaleźliśmy żadnej różnicy pomiędzy metforminą a glibenklamidem pod względem ryzyka wystąpienia nadciśnienia tętniczego (trzy badania, 508 kobiet, umiarkowana jakość danych), cesarskiego cięcia (cztery badania, 554 kobiety, niska jakość danych), poporodowych obrażeń krocza (dwa badania, 308 kobiet, niska jakość danych) czy porodu indukowanego (jedno badanie, 159 kobiet, niska jakość danych). Nie znaleźliśmy również żadnej różnicy pomiędzy metforminą a glibenklamidem pod względem ryzyka wystąpienia u dziecka niskiego poziomu cukru we krwi (cztery badania, 554 noworodków, niska jakość danych), dużej masy urodzeniowej (dwa badania, 246 noworodków) lub śmierci podczas porodu (niska lub bardzo niska jakość danych). W jednym badaniu dzieci kobiet przyjmujących metforminę były obciążone mniejszym ryzykiem wystąpienia poważnych powikłań (analizowanych łącznie: niskiego stężenia cukru we krwi, żółtaczki, dużej masy urodzeniowej, problemów z oddychaniem, urazów przy porodzie, śmierci) (niska jakość danych). W jednym niewielkim badaniu (43 kobiety), w którym porównano glibenklamid z akarbozą, nie wykazano różnic pod względem skutków zdrowotnych u matek i ich dzieci.

W żadnym z włączonych badań nie znaleziono danych dotyczących wielu z wyjściowo zdefiniowanych w tym przeglądzie skutków zdrowotnych, takich jak długoterminowe powikłania u matek lub ich dzieci (zarówno w dzieciństwie, jak i wieku dorosłym).

Co to oznacza?

Brakuje wystarczającej ilości danych naukowych o wysokiej jakości, aby ustalić, czy leczenie doustne ma lepszy wpływ na stan zdrowia kobiet z cukrzycą ciążową i ich dzieci (w porównaniu z placebo) oraz czy jakiś lek doustny ma lepszy wpływ na zdrowie niż inne leki doustne. Ponieważ wciąż jest dużo niejasności, potrzebne są dalsze badania. Przyszłe badania powinny dotyczyć skutków zdrowotnych uznanych w tym przeglądzie za ważne, w szczególności długoterminowych powikłań u kobiet i noworodków, co do których do tej pory nie ma danych.